Eklem Kapsülü, Tendonlar ve Ligamentler

Eklem kapsülü, tendonlar ve ligamentler daha çok elastik olmayan kollajen bağ dokusundan oluşurlar. Kas ve fasiya daha elastik bir yapıya sahiptir. Bunun yanında harekete olan direnci azaltmak ve dinamik esnekliğin arttırılması yönünde daha çok değiştirilebilir yapıdadırlar.

Esneklik yaş, cins ve fiziksel aktiviteyle ilişkilidir. Fiziksel aktivitenin azalması yumuşak dokunun elastikiyetindeki azalma nedeniyle yaşla birlikte dereceli olarak azalma gösterir. Bu yüzden yaşlı bireyler bu elastikiyet azalmasına karşı haftada en az 3 kez esneklik egzersizleri yapmaya özendirilmelidir.

Bayanlar aynı yaştaki erkeklerden daha esnek bulunmaktadırlar. Bu farklılık yetişkin dönemde de sürmektedir. Bayanların daha büyük esneklik yeteneği kalça yapısındaki farklılığa ve bağ dokusunun laksitesini etkileyen hormonlara bağlanmaktadır. Aynı yaştaki erkeklerle karşılaştırıldığında bayanlar daha çok yanlara doğru kalça fleksiyonuna sahip bulunmaktadırlar. Erkekler genellikle daha büyük ve gelişmiş kaslara sahiptir.

Fiziksel aktivite yetersizliği esnek olmamasının en büyük nedenidir. Hareketsiz kişilerin hareketli olanlardan daha az esnek oldukları bilinmektedir. Egzersiz esnekliği arttırmaktadır. Yetersiz fiziksel aktivite ve hareketsizlik bağ dokusunun sertleşmesine ve kısalmasına bu da eklem hareketinin sınırlanmasına neden olmaktadır. Sürekli aynı konumda kalma da kas dokusunun kısalmasına ve sertleşmesine neden olmaktadır. Bu yüzden sürekli aynı pozisyonda iş gören insanların kaslarını ve eklemlerini farklı biçimlerde germeleri ve hareket ettirmeleri gerekmektedir.

Isı esnekliği etkilemektedir. Isınma egzersizleri eklemlerin hareket genişliğini %20 kadar arttırabilmektedir. Sıcak ortamda kaslar daha kolay gerdirilebilirken soğukta zorlamalarla karşılaşılır. Bu da egzersiz ve test öncesi ısınmanın ne kadar gerekli olduğunu ortaya koyar. Esneklik çalışması zorlu egzersizlerdeki ısınma ve soğuma bölümlerinin de önemli parçasını oluşturur. Soğuk ortamda esnekliğin %20-10 kadar azalmasına sebep olmaktadır.

Aşırı germe ve esneklik çalışmaları sonucunda aşırı hareketlilik (esneklik) oluşur ya da eklemin hareket genişliği normal kabul edilebilecek değerlerinin dışına taşar. Hipermobilite eklem laksitesine yol açarak kas-iskelet yaralanma riskini artırır. Bu yüzden egzersiz uzmanları eklem stabilitesini bozacak aşırı germe ve esnetme çalışmalarına izin vermemelidirler.

Özer, K. (2001). Fiziksel Uygunluk, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.